وبینار آموزشی «ظرفیت الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی در توسعه توانمندی‌های اجتماعی و اقتصادی ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی»

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه به نقل از شرکت بازآفرینی شهری ایران؛ در این وبینار کمال نوذری (سرپرست دفتر مطالعات کاربردی و امور ترویجی سازمان بازآفرینی شهری)، دکتر محمدصادق بیجندی (معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی)، رضا عسکری مقدم (رییس پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری پژوهشگاه)، حمید رمضانی (عضو هیأت علمی و مدیر گروه پژوهشی معماری و منظر شهری پژوهشگاه) حضور داشتند.

در ابتدا نوذری با اشاره به این که در شهرهای دنیا حدود ۴۰ درصد نیروی کار شهرهای هدف در بخش اقتصاد غیررسمی مشغول فعالیت‌اند، گفت: در ایران بر اساس مطالعات انجام شده درصد زیادی از شاغلان شهرها به ویژه در بافت‌های ناکارآمد شهری در این بخش مشغول فعالیت‌اند، این موضوع بیانگر آن است که بسیاری از مشاغل غیررسمی برخلاف تصور عموم نقش مثبت و فعالی در چرخه اقتصادی شهرهای کشور دارند.

وی در ادامه بیان داشت بخش رسمی از حمایت‌های قانونی دولت و شهرداری‌ها برخوردار است و این در حالی است که بخش غیر رسمی فاقد این حمایت‌ها است و اغلب متکی بر نیروی کار بومی و ارزان است. از سوی دیگر این بخش نقش چشمگیری در اشتغال مهاجران شهری و اقشار کم درآمد بافت‌های هدف دارد. واقعیت این است که در قانون چه در سیاستگذاری‌های کلان و چه در طرح‌های توسعه شهری که به نوعی اسناد سیاست‌گذاری در سطح محلی محسوب می‌شوند، قابلیت‌ها و ظرفیت‌های بخش غیررسمی آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است.

نوذری افزود: خوشبختانه در سال‌های گذشته دولت اقدام‌های حمایتی را در این راستا شروع کرده است که برای نمونه می‌توان به تصویب قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی در سال ۱۳۸۸ اشاره کرد. در این قانون دولت موظف شده است از مشاغل خانگی به نحوی حمایت کند که زمینه ایجاد اشتغال برای متقاضیان فراهم شود. همچنین بر اساس این قانون شهرداری‌ها موظفند در حمایت از تولید و مشاغل خانگی نسبت به ایجاد فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌های تولیدی و خدماتی اقدام کنند.

او با اشاره به اینکه اکنون ما دو نوع گونه دستگاه با دو سیاست متفاوت را در ستادهای بازآفرینی ملی، استانی و شهرستانی داریم، توضیح داد: اول دستگاه‌هایی که با افراد و خانوارسرکار دارند و دوم دستگاه‌هایی که سیاست‌های آنها به  فضا و مکان برمی‌گردد، چنانچه برنامه‌های این دو دستگاه هم‌افزا نباشد نمی‌توان در محلات هدف به نتیجه مورد نظر برسیم. یعنی چنانچه فقط توانمندسازی اقتصادی را دنبال کنیم، اقتصاد خانوار ارتقا پیدا کرده و در نتیجه خانوار  محله را ترک می‌کند و در محله بهتری ساکن می شود و اگر فقط فضا و مکان را ارتقا دهیم و اقتصاد خانوار کماکان دچار نقصان باشد، این موضوع باعث می شود قیمت ملک و زمین در آن منطقه افزایش یابد و در نتیجه اقشار کم درآمد توان سکونت در محلات هدف را از دست می‌دهند.

در ادامه بیجندی به موضوع نقش توسعه مشاغل خانگی در ارتقا و توانمندسازی ساکنین محلات هدف پرداخت و در ابتدا توضیحاتی در رابطه با تجارب برخی از کشورهای موفق در حوزه کسب‌وکار خرد، کوچک، خانگی و کارآفرینی خانوادگی توضیحاتی ارائه کرد و گفت: در حال حاضر بیش از ۱۵۰ کشور جهان در زمینه مشاغل خرد، کوچک و خانگی فعالیت می‌کنند. اجزای متشکله بسیاری از تولیداتی که به بازار جهانی و با برند معروف عرضه می‌شود در محیط خانه‌ها صورت می‌گیرد. برای مثال کشور تایوان با شعار هر خانه، کارخانه و هر کارخانه، خانه است، جهش اقتصادی خود را از کسب و کارهای خرد، کوچک و خانگی آغاز کرد و ۸۰ درصد فعالیت‌های اقتصادی این کشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم، با این مشاغل در ارتباط است.

او در ادامه گزارشی مختصر از پیاده‌سازی الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی در کشور ارائه کرد و گفت: الگوی نوین جدید توسعه کسب و کارهای خانگی توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با همکاری جهاددانشگاهی در سه فاز طراحی و در زمستان ۱۳۹۵ به تصویب ستاد توسعه و ساماندهی مشاغل خانگی رسید. پیاده‌سازی و اجرای این طرح به جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد توسعه‌ای و دانش‌بنیان ابتدا در ۹ استان برای احیا، توسعه و ایجاد ۲۰ هزار فرصت شغلی در مهرماه ۱۳۹۶ واگذار شد.

 بیجندی ادامه داد: باتوجه به نتایج موفق طرح در اردیبهشت ۱۳۹۸ اجرای طرح توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار مبتنی بر الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی برای ۶ هزار و ۲۰۰ نفر زن سرپرست خانوار در ۲۴ استان از طرف معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری به جهاد دانشگاهی واگذار شد. در ادامه با توجه به نتایج مثبت دو طرح گفته شده احیا، توسعه و ایجاد ۵۴ هزار و ۳۰۰ فرصت شغلی در مهرماه ۱۳۹۸ به جهاد دانشگاهی نیز واگذار شد.

او در ادامه مراحل پیاده‌سازی و اجرای این الگو را تشریح و اظهار داشت: در گام نخست بررسی، شناسایی، اولویت‌بندی مزیت‌ها متناسب با نیاز محلی، ملی و منطقه‌ای انجام گرفت. در گام دوم توانمندسازی متقاضیان در قالب استعدادسنجی و اجرای دوره‌های آموزشی و مشاوره‌های فردی و گروهی و در گام سوم نیز اتصال این مشاغل به بازار دیده شده است.

معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی در ادامه مهمترین اهداف این الگو را این گونه برشمرد: تقویت معیشت خانوارهای کم درآمد، کمک به کاهش نرخ بیکاری زنان (نرخ بیکاری زنان دو برابر نرخ بیکاری کل کشور است.) افزایش نرخ مشارکت اقتصادی زنان سرپرست خانوار، کمک به تقویت بنیان اقتصادی خانوار، افزایش سهم زنان در رشد اقتصادی کشور، ایجاد اشتغال پایدار برای زنان سرپرست خانوار، ایجاد فرصت‌های شغلی برابر و توجه بیش از پیش به مشاغل نوین.