اختتام طرح پژوهشی « بازنمایی سبک های زندگی در فیلم های پر فروش دهه ۹۰ سینمای ایران »

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی طرح پژوهشی « بازنمایی سبک­های زندگی در فیلم­های پر فروش دهه 90 سینمای ایران: کاربست تحلیل روایت و نشانه‌شناسی » با مسئولیت آقای دکتر جواد مداحی و با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی(معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی) اجرا شد.

از فیلم­ها همواره در تاریخ هنر و سینما برای بیان ایده­ها، انتقال پیام ها و روایت داستان های اثر گذار بهره برده می­شود. اساسا فیلم دارای قدرتی است که پیامدهای ارتباطی و معنایی برای عموم جامعه دارد. در حقیقت در عصر کنونی، رسانه­ها به دلیل تأثیرات فراوان عرصه واکاوی‌های فرهنگی و اجتماعی بسیاری قرارگرفته‌اند و از سوی دیگر محلی محسوب می‌شوند که پیام را منتقل می‌کنند و به خلق معانی فرهنگی مبادرت می‌ورزند. هدف از انجام پژوهش حاضر بازنمایی سبک‌های زندگی در فیلم‌های پر فروش دهه 90 از طریق کاربست تحلیل روایت و نشانه‌شناسی رولان بارت بود.

گروه پژوهشی مطالعات خانواده، به دنبال بررسی تنوعی از موضوعات حوزه خانواده در زمینه های مختلف است. یکی از زمینه­های اثر گذار در حوزه خانواده، بازنمایی سبک های مختلف زندگی در حوزه هنر و سینما می باشد. طرح پژوهشی بازنمایی سبک­های زندگی در فیلم­های پر فروش دهه 90 سینمای ایران نیز با همین هدف به مرحله اجرا درآمده است.

 روش انجام پژوهش نشانه شناسی رولان بارت و جان فیسک در سطوح و رمزگان مختلف (رمزگان اجتماعی، رمزگان فنی، رمزگان ایدئولوژی، سطح کارکردی، سطح کنشی، سطح روایی) می باشد.

نتایج نشانه شناسی در پژوهش حاضر حاکی از آن است که مجموعه مسائل اجتماعی که جامعه ایرانی در سطح کلان و خانواده ایرانی در سطح خردتر در طی این دوران دچار آن بوده است در زمینه و بافت تضادهای پیوسته میان مدرنیته و سنت قابل تفسیر و تبیین است. مصرف تجملاتی که در زیر مجموعه سبک زندگی مدرن در برخی از فیلم‌ها به چشم می‌خورد، شامل استفاده از ماشین‌های لوکس و مدل بالا، خانه‌های بزرگ و مدل با معماری روز و لوازم و اسباب و اثاثیه لوکس و مدرن و استفاده از المان‌های مدرن معاصر است. در واقع این نمایش به گونه‌ای است که مصرف تجملاتی مورد تایید و تبلیغ قرار می‌گیرد. از جمله رمزگان شناسایی شده در سبک زندگی فیلم های مورد بررسی: سرگشتگی هویتی (نقش پذیری‌های متعدد و گاها متضاد)، نگاه مادی‌گرایی و منفعت‌گرایانه (پولی شدن دغدغه‌های زندگی، نمایش سبک زندگی و منزلت اجتماعی بر اساس پول و ثروت)، نگاه ابزاری به زنان مرد سالاری، تبعیض جنسی و اختلافات متعدد در سبک‌های زندگی دو جنس، ترویج رقابت‌ در زندگی، رفتارهای غیرمتعهدانه و خیانت‌های زناشویی، کنش‌های دور از تعهد و تنوع در روابط، تضعیف روابط عاطفی، ترویج تفاخر به پایگاه اجتماعی و طبقاتی، تبدیل شدن اعتقادات و ارزش‌ها به ابزاری برای رسیدن به ارزش‌های مدرنیته، ناموس پرستی و حفظ و کنترل دختران، ارائه تصویری از زنان به عنوان جنس ضعیف، نقد مردسالاری، طنزهایی با محتوای جنسی، تأکید بر حفظ کانون خانوادگی، نگاه مثبت به مردسالاری، ترویج جنبه‌های اخلاقی و لزوم پایبندی به آن، تأکید بر مذهب و وطن‌پرستی. بر اساس نتایج می توان اینگونه پیشنهاد ارائه داشت با پرهیز از هرگونه تعصب و انعکاس واقع‌گرایانه جنبه‌های مثبت و منفی سبک‌های زندگی سنتی و مدرن و تقویت کارکرد جامعه‌پذیری نظام‌های آموزشی، مذهبی و خانواده در امر هنجارها و ارزش‌های پسندیده که در سبک زندگی سنتی ترویج ‌شوند.