نشست سبک زندگی و جوانی جمعیت برگزار شد

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، در ابتدای نشست دکتر جواد مداحی استادیار گروه خانواده و دبیر نشست به اهمیت ضرورت توجه به جوانی جمعیت به عنوان مسئله پیش روی کشور اشاره نمود. سپس آقای محمدجواد چیت ساز ریاست پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه، به سابقه طولانی مطالعاتی پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی در حوزه سبک زندگی، جوانان و مناسبات نسلها، و خانواده، پرداختند.

نخستین سخنران این نشست دکتر حسین حیدری استادیار پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی بود. وی در ارائه خویش با عنوان «آینده جمعیت با تاکید بر روندها و پیشرانهای موثر بر فرزندآوری» به عوامل و پیشرانهای تغییرات جمعیتی مهم و تاثیرگذار و نیروهای زمینه ای موثر پرداخت. این استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تغییرات نگرشی زنان و تغییر جایگاه زنان در جامعه، تحصیلات، تغییرات سبک زندگی و تقویت فردگرایی را از مهمترین عوامل مؤثر بر عدم تمایل جوانان به تشکیل خانواده دانست و خاطرنشان کرد: علت بخشی از این امر در ایران با شرایط اقتصادی، تورم، بیکاری و شوک‌های اقتصادی در ارتباط است که در نتیجه آن بخشی از جامعه توان تشکیل خانواده و سامان دادن آن را از دست ‌داده و نمی‌تواند از عهده تأمین مقدمات تشکیل خانواده و مخارج آتی خانواده برآید. حیدری ادامه داد: میزان تمایل به فرزندآوری %۳۱.۸ و میزان عدم تمایل به فرزند آوری ۶۸.۲ %درصد است و مهمترین دلیل عدم فرزندآوری نگرانی در مورد تامین آینده فرزندان جدید و افزایش مشکلات اقتصادی با آوردن فرزند دیگر عنوان شده است. حیدری با بیان اینکه تغییرات ارزشی و اجتماعی و اقتصادی نقش پررنگی در فرزندآوری و سن ازدواج دارد، اظهار کرد: با توجه به روند تغییرات اجتماعی و نگرشی و چشم انداز اقتصادی، امید زیادی نسبت به بهبود فرزندآوری مشاهده نمی شود.

امیر سرتیپ حسین شکوهی دبیر علمی همایش جوانی جمعیت و قدرت نظامی و معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی ، با اشاره به ضرورت به کارگیری نخبگان در کشور، از جذب ۱۰۰ نخبه وظیفه برای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی خبر داد. امیر سرتیپ شکوهی اظهار داشت بزرگترین سرمایه کشور را نیروی انسانی دانست و گفت: انتظاری که دانشگاه ها و پژوهشگاه ها می رود، این است که علاوه بر قراردادن ایران در جایگاه مرجعیت علمی و تولید علم، راهکارهایی برای حل مسائل کشور ارائه دهند. وی افزود: از این رو درخواست من از دانشگاهیان این است که در کنار مسائلی که به درستی مطرح می کنند و مسائل واقعی هستند، راه حل مسائل را ارائه دهند.

دکتر علی پژهان استادیار دانشگاه آزاد اسلامی سخنران بعدی نشست، مطالب خویش را با عنوان «بحران خاموش جمعیت» اهمیت توجه به جمعیت به عنوان یک قدرت برای جامعه را تبیین و بحرانهای حاصل از کاهش جمعیت را بررسی نمود. این استادیار دانشگاه آزاد، "فقدان امید به آینده" و "ضعف بنیان‌های اقتصادی" و "احساسی بیگانگی جامعه" را از دلایل مشکل فرزندآوری در کشور خواند و یادآور شد: تا این چند مشکل مرتبط با هم حل نشود با تزریق بیهوده منابع مالی به جامعه، با هدف فرزندآوری مشکلی حل نخواهد شد. وی اضافه کرد: نتایج بدتر در آمار ازدواج و طلاق است. ازدواج در این دو ماه(فروردین و اردیبهشت 1402) ۹۶.۷۱۱ مورد بوده که ۱۸ درصد کاهش نسبت به دو ماه سال گذشته دارد یعنی الان ۷۹ هزارنفر در این دو ماه ازدواج کرده‌اند به عبارتی ۱۷ هزار کاهش داشته است،  و طلاق نیز ۳۷۷۰۱ که ۳۸ درصد افزایش دارد. همین اعداد برای آنکه مسئولین نسبت به سیاست های موجود خود تجدید نظر کنند کافی است.

پژهان با تاکید بر کاهش جمعیت افزود: کاهش فرزندآوری و گهواره خالی را در جامعه عادت و مهاجرت به کشورهای دیگر فرهنگ شده است، گفت: معکوس شدن هرم جمعیتی این پیام ساده را دارد که ما پیر می شویم و کشورهای همسایه جوان و در چند سال آینده در حوزه جوانان، خشکسالی داریم، تعداد سقط‌ها با تعداد تولدها برابر می‌شود. استادیار دانشگاه آزاد تاکید کرد: در سال ۱۴۳۰ حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور سالمند می شوند و این در حالی است که هزینه یک فرد سالمند ۷ برابر یک فرد غیر سالمند است و این سوال مطرح می شود که آیا نظام سلامت پاسخگوی سالمندان خواهد بود؟

دکتر فروزنده جعفرزاده پور دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی آخرین سخنران این نشست، به موضوع «سبک زندگی و تمایل یا عدم تمایل به فرزندآوری زوجهای جوان در استان البرز» پرداخت و تغییر ارزش فرزند، تغییرات فرهنگی و عدم قطعیت و نگرانی از آینده را مهمترین عوامل موثر بر تصمیم گیری زوجهای جوان برای فرزندآوری دانست. وی با اشاره به اجرای پروژه مطالعاتی در زمینه نرخ باروری در استان البرز، یادآور شد: استان البرز یکی از استان های خاص کشور است؛ چرا که یک استان مهاجر پذیر بوده و سرریز جمعیت استان تهران را نیز پذیراست؛ ضمن آنکه جمعیت روز و شب آن نیز متغیر است. جعفرزاده پور یکی از عواملی که بر روی موضوع جوانی جمعیت اثرگذار است را "گذرگاه های فریز شده دوران جوانی عنوان کرد و در این باره توضیح داد: فرد در دوران جوانی در جامعه شخصیت اجتماعی خود را در قالب اشتغال تعریف می کند و استان البرز جایی که در زمینه اشتغال با چالش های زیادی مواجه است. از سوی دیگر جوان برای عبور از دوران جوانی باید ازدواج کند که شرایط امروز جامعه به گونه ای است که جوان برای عبور از آن با چالش هایی مواجه است. این محقق به اثرات مشوق های جمعیتی اشاره کرد و یادآور شد: مشوق های مالی بیشترین تاثیر را روی خانواده های کم درآمد یا خانواده های بزرگتر با هزینه های حاشیه ای کمتر فرزند، دارد؛ ولی این مشوق ها برای خانواده های دارای درآمد متوسط و خانواده های متمول موثر نیست. وی اضافه کرد: این امر موجب شده که علی رغم مشوق‌های فرزندآوری، افزایش جمعیت رخ نداده است و باید توجه شود که کاهش جمعیت یک معلول است نه یک عامل و نمی توان معلول را علاج کرد بدون آنکه عوامل موثر در آن را کاهش داد. اگر این عوامل مرتفع شود فرزندآوری رونق خواهد گرفت.

در پایان نشست سرهنگ دکتر ناصر شهریاری رییس دبیرخانه علمی همایش جوانی جمعیت و قدرت نظامی گفت همایش جوانی جمعیت و قدرت نظامی در روز ۱۹ اردیبهشت سال آینده برگزار خواهد شد. وی تاکید کرد: محققان و پژوهشگران برای شرکت در این رویداد می‌توانند تا پایان اسفند ماه سال جاری آثار خود در قالب مقاله، کتاب را به دبیرخانه همایش ارسال کنند. شهریاری یادآور شد: این همایش از سوی ارتش جمهوری اسلامی ایران به میزبانی سازمان عقیدتی سیاسی و مرکز مطالعات راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود.