ارزیابی تاثیرات اجتماعی؛ چیستی و چرایی(در گفتگو با مدیر مرکز ارزیابی تاثیرات اجتماعی جهاد دانشگاهی)
اگر با نگاهی سیستمی به پدیده‌های اجتماعی نگریسته شود، هر پدیده‌‌ای به عنوان بخشی از نظام بر سایر بخش‌ها تاثیرگذار خواهد بود و در مقابل از سایر بخش‌ها نیز تاثیر خواهد گرفت. در همین راستا دکتر هادی برغمدی، رئیس مرکز علمی و تخصصی ارزیابی تأثیرات اجتماعی جهاد دانشگاهی در مصاحبه با فانوس نقش دانش «ارزیابی تأثیرات اجتماعی» را جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی و به طور کلی‌تر کاهش تأثیرات منفی سیاست‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌ها تشریح کرده است.
به گزارش فانوس، اگر با نگاهی سیستمی به پدیده‌های اجتماعی نگریسته شود، هر پدیده‌‌ای به عنوان بخشی از نظام بر سایر بخش‌های این نظام تاثیرگذار خواهد بود و در مقابل از سایر بخش‌ها نیز تاثیر خواهد گرفت. با این نگاه هر پروژه‌‌ای خواه پیاده راه، بزرگراه، تقاطع غیرهمسطح، سد، نیروگاه، پایانه مسافربری و یا در سطحی بالاتر هر سیاست، برنامه و طرحی می‌تواند در نظام کلان شهری و یا ملی تغییراتی را ایجاد نماید.
این تغییرات ممکن است در نگاه نخست ابعادی اجتماعی به خود نگیرد و از منظر مخاطبان به تاثیراتی ترافیکی، کالبدی، زیست‌محیطی و... تفسیر گردد، اما در ادامه و به واسطه چندبعدی و پیچیدگی متغیرهای اجتماعی می‌تواند منجر به پیامدهایی اجتماعی گردد که جبران برخی از آن‌ها بسیار پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود و اگر بتوان با دانشی همچون «ارزیابی تاثیرات» تخصصی و با نگاهی به آینده بین از پیامدهای آن کاست از اتلاف زمان و هزینه در برنامه‌‌های اجرا شده جلوگیری به عمل خواهد آمد.
در همین راستا دکتر «هادی برغمدی»، رئیس مرکز علمی و تخصصی ارزیابی تأثیرات اجتماعی جهاد دانشگاهی در مصاحبه با خبرنگار فانوس، بیان داشت: «هر سازمان به واسطه فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد، در محیط خود تأثیراتی بر جای می‌گذارد. در این میان اقدامات توسعه‌ای که شامل سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اجرای پروژه‌ها می‌شود، تأثیرات زیادی بر افراد، گروه‌ها و سازمان‌های دیگر تحمیل می‌کنند. در همین زمینه مطالعاتی که به ارزیابی تأثیرات اجتماعی این اقدامات می‌پردازند، مفید و حتی ضروری هستند.»
این جامعه‌شناس ادامه داد: «ارزیابی تأثیرات اجتماعی را به زبان ساده می‌توان پژوهشی تعریف کرد که به شناسایی، تحلیل و چگونگی مدیریت پیامدهای یک اقدام می‌پردازد. ارزیابی تأثیرات اجتماعی، انواع پیامدهای اجتماعی اعم از خواسته یا ناخواسته و آشکار یا پنهان را شناسایی می‌کند و با تحلیل و ارائه راهکارهای مدیریتی، می‌تواند موجب جلب مقبولیت و مشارکت‌های اجتماعی اقدام شود.»
برغمدی با اشاره به این که فعالیت‌های سازمان‌های دولتی و عمومی می‌بایست متمرکز بر مردم و منافع آن‌ها باشد، بیان کرد: «اگر از نیازها، ضرورت‌ها و اولویت‌های جامعه هدف آگاهی کافی وجود نداشته باشد، اقداماتی که برای آن‌ها طراحی و اجرا می‌شوند، طبیعتاً بی‌فایده خواهند بود. با این حال، سیاست‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌های زیادی در کشور مطرح می‌شوند که هماهنگی لازم با نیازهای جامعه را ندارند.»
رئیس مرکز علمی و تخصصی ارزیابی تأثیر اجتماعی جهاد دانشگاهی افزود: «بر اساس فوایدی که پژوهش‌های ارزیابی اجتماعی به همراه دارند، در بند دوم ماده 80 برنامه ششم توسعه، در بخش پیشگیری که ارتباط تنگاتنگی با موضوع آسیب‌های اجتماعی دارد، دولت مکلف شده است که برای طرح‌های ملی و منطقه‌ای خود، در قالب تهیه پیوست اجتماعی، به ارزیابی تأثیرات اجتماعی بپردازد.»
هادی برغمدی از این موضوع که مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این نتیجه رسیده‌اند که طرح‌ها و اقدامات آن‌ها نیازمند مطالعاتِ پیش از اجرا است، ابراز امیدواری کرد و گفت: «هزینه‌ای که در زمینه ارزیابی تأثیرات اجتماعی صرف می‌شود، می‌تواند از تحمیل هزینه‌های مادی و غیرمادی احتمالی ناشی از اجرای طرح‌ها و پروژه‌های کارشناسی‌نشده جلوگیری کند.»
وی در انتها افزود: «یکی از سازمان‌های هدف این مرکز، نیروی انتظامی است؛ چرا که هر ساله هزینه‌های بسیاری را در حوزه پیشگیری از جرائم و ارتقاء نظم اجتماعی صرف می‌کند و اعتقاد بر این است که اگر این برنامه‌ها برخوردار از ارزیابی تأثیرات اجتماعی باشند، قطعاً می‌تواند به اهداف خود نزدیک‌تر شوند و احتمالاً با هزینه‌های کمتر به اثربخشی بیشتری دست پیدا خواهد کرد.»
نظر شما :