هوشمندسازی شهرها، ضرورتی انکارناپذیر

 دکتر محمد قاسمی، عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای پژوهشگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی، در نشستی با عنوان شهرهای آینده، شهرهای هوشمند، ابتدا تاریخچه طرح و توجه به هوشمندسازی و الکترونیکی کردن شهرها در جهان را بیان کرد و گفته شد که از سال ۱۹۶۸ با اختراع اینترنت و اتصال ۵ نقطه شهری در سال ۱۹۸۰ در جهان مباحث هوشمندسازی شروع شده است. 

وی به تفاوت شهر هوشمند و شهر الکترونیک و مجازی پرداخت و تفاوت‌های این دو شهر را از منظر الکترونیکی و هوشمندی مورد واکاوی قرار داد. از نظر قاسمی وجه تمایز اصلی شهر هوشمند با شهرهای مجازی در خلاقیت، ابتکار، نوآوری، هوش رقابتی و چابکی است.

 قاسمی سه ضرورت اصلی هوشمندسازی شهرها را افزایش جمعیت شهری، افزایش معضلات زیست محیطی و گازهای گلخانه‌ای و تاکید بر ارزش‌های انسانی بیان کرد و افزود: در آینده با توجه به افزایش شدید جمعیت شهری به خصوص تا سال ۲۰۵۰ که به بیش از ۷۰ درصد جمعیت جهان خواهد رسید و در راستای کاهش معضلات شهری و توجه به ارزش‌های انسانی، هوشمندسازی شهری ضرورتی انکارناپذیر خواهد بود. شهروند آینده نیازمند یک زندگی خوب و اجتماع سالم همراه با کسب و کار پویا و جابجایی راحت است و این امر در بستر یک شهر خلاق و شهر هوشمند محقق خواهد شد.

وی در بین تمام تعاریفی که از شهر هوشمند انجام شده است تعریف دانشگاه وین در سال ۲۰۰۷ را تعریفی جامع و مانع برشمرد که در آن شش ضلع اصلی با هم در تعامل بوده و در نهایت هوشمندی، شهری سالم و خلاق را ایجاد می‌کنند. در این تعریف بیان شده است که شهر هوشمند، شهری است که به خوبی راه‌های رو به جلو را در شش‌ خصوصیت؛ مردم هوشمند، تحرک هوشمند، حکمروایی هوشمند، زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند و محیط هوشمند را در بر می‌گیرد و در ترکیبی هوشمند از دارایی‌ها و فعالیت‌های سرنوشت‌ساز، مستقل و آگاه شهروندان ساخته می شود. هر یک از ابعاد شش گانه شهر هوشمند ناظر بر خصوصیاتی هوشمندانه در شهر با ابعاد و مولفه‌های منحصر به فرد خود هستند.

عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای پژوهشگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی تاکید کرد: در یک شهر هوشمند در کنار شش ضلع اصلی هوشمندی، بایستی مبلمان و طراحی شهری نیز هوشمند باشد در این خصوص بخش‌های اصلی که نیازمند هوشمندسازی دارند عبارتند از روشنایی هوشمند، پارکینگ هوشمند، فضای سبز هوشمند، مدیریت هوشمند ضایعات و ساختمان هوشمند است. در شهر هوشمند اینترنت اشیا بخصوص در ایجاد  خانه هوشمند بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی در این خصوص بیان کرد:  خانه هوشمند محلی است که از دستگاه‌های متصل به هم و اینترنت، برای کنترل از راه دور و مدیریت لوازم و سیستم‌های هوشمندی هم چون روشنایی، امنیت و... استفاده می‌کند.

قاسمی در ادامه، به تبیین لایه‌های شهر هوشمند و ویژگی‌ها و مولفه‌های شهر هوشمند پرداخت و سپس به بررسی و تحلیل هوشمند سازی تهران در اسناد بالادستی و اقدامات و معضلات و چالش‌های هوشمندی شهر تهران اشاره کرد.

وی خاطرنشان کرد: مهمترین چالش‌های هوشمندسازی شهر تهران در چهار بعد سیاسی- حقوقی،  اجتماعی – فرهنگی، مالی-  اقتصادی و فنی هستند که در هر یک از این ابعاد موارد عدیده‌ای وجود دارد که مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.

عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در پایان، مهمترین چالش‌های بین‌المللی هوشمندسازی شهری را نیز برشمرد که مهمترین آنها عبارتند از عدم رقابت‌پذیری و عدم توان یکسان شهرها، عدم توان مالی، سیستم پیچیده مردم، نهادها و سهامداران و فقدان کارکنان آموزش دیده و ضرورت بروزرسانی مکرر در آموزش شهروندان.