نشست بررسی سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیر رسمی

به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه؛ جلسه نقد و بررسی محتوای پیش نویس سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی در روز دوشنبه مورخ 22 فروردین ماه 1401 با حضور مجید روستا (عضو هیأت مدیره و راهبر ساماندهی و بازآفرینی شهری)، سیدالمسلم سیدالحسینی (عضو هیأت مدیره و راهبر فنی و نظارت شرکت)، حبیب خراسانی (معاون ساماندهی و بازآفرینی شهری شرکت بازآفرینی شهری ایران)، مهرداد جواهری پور (استاد دانشگاه و صاحب نظر)، رضا عسگری مقدم (رئیس پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی)، حمید رمضانی و غلامرضا اسکندریان (اعضای هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی) و همچنین سایر مدیران و کارشناسان شرکت بازآفرینی شهر ایران برگزار شد.
در  ابتدای جلسه مجید روستا ضمن تشکر از تیم مشاور اذعان داشت که با توجه به روند رو به گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی و با این استدلال که راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی در این گونه سکونتگاه‌ها متفاوت است، تهیه و تصویب سندی ویژه برای سکونتگاه‌های غیررسمی ضروری بود. وی ادامه داد: براین اساس «سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی» مکمل «سند ملی راهبردی احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری» در حوزه سکونتگاه‌های غیررسمی خواهد بود تا مرجع تعریف و تبیین اصول راهبردی و سیاستگذاری‌های بخشی و فضایی و راهنمای وضع قوانین، مقررات و آیین نامه‌های مورد نیاز برای اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های توانمندسازی و ساماندهی، و تدوین راهکارها در برنامه‌های توسعه(با تاکید بر برنامه هفتم) شود.
در ادامه سیدالمسلم سیدالحسینی با اعلام قدردانی و تشکر از مجموعه جهاددانشگاهی به روش‌شناسی تهیه سند و احصاء مسائل کلیدی و راهبردی متناظر با آن و آسیب شناسی اسناد پیشین اشاره کرد.
عسکری مقدم ضمن قدردانی از اعتماد مجموعه شرکت بازآفرینی شهری ایران بیان داشت که پژوهشگاه همواره به موضوع سند به عنوان یک مسئولیت اجتماعی نظر داشته و همواره تلاش نموده تا با بهره مندی از حداکثر ظرفیت‌های جهاد دانشگاهی و همکاری و همراهی تمامی ذینفعان بهترین نتیجه ممکن را رقم بزند.
در ادامه این جلسه حمید رمضانی (مسئول تهیه سند) گزارشی از خلاصه سند و روند تهیه آن ارائه کرد و گفت: در ابتدا و پیش از تهیه پیش نویس سند سه پرسش کلیدی مطرح شد. پرسش اول: ضرورت تهیه سند توانمندسازی و ساماندهی سکونت‌گاه‌های غیررسمی چیست؟ / پرسش دوم: چرا پس از قریب به دو دهه سیاست‌گذاری در چارچوب دو سند ملی راهبردی(مصوب 82 و 93) و مداخلات توانمندسازی و ساماندهی، شکل گیری ترتیبات نهادی(ستادهای بازآفرینی) و تعدد دستگاه‌ها و نهادها برای توسعه‌بخشی و تسهیل‌گری، سیاست‌ها (قوانین،مقررات، مصوبات و ..)، تخصیص منابع مالی، تهیه برنامه‌ها و پروژه‌ها و غیره سکونت‌گاه‌های غیررسمی هم‌چنان یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی کشور است؟ و پرسش سوم: سند توانمندسازی و ساماندهی سکونت‌گاه‌های غیررسمی چه رویکرد تکمیلی باید نسبت به اسناد قبلی  داشته باشد تا تحقق اهداف امکان پذیر شود؟
ایشان گفتند تکلیف قانونی جزء 3 بند الف ماده 120 برنامه ششم توسعه، روند فزاینده و فراگیری این سکونت‌گاه‌ها، پدیده‌های تشدید کننده مانند تکانه‌های اقتصادی، مخاطرات زیست محیطی و انسان ساز و غیره از مهمترین دلایل تهیه سند بوده است. همچنین تمرکز بیش از حد سیاست‌ها و برنامه‌ها بر ابعاد کالبدی، نهادسازی ناقص و تعارضات نهادی، تورم سیاست‌ها(قوانین، اسناد، مصوبات و غیره)، عدم شکل گیری مدیریت یکپارچه، پیوند ضعیف برنامه‌ها و اقدامات با برنامه ‌ریزی فضایی و اجتماعی، ضعف سیاست‌ها در حوزه پیش‌نگری و پیش‌گیری و غیره را از مهمترین دلایل عدم دستیابی به اهداف دانستند.
وی ادامه داد: انتظام‌بخشی نهادی، پیوند برنامه‌ها با برنامه‌ریزی فضایی و اجتماعی، تکمیل چرخه برنامه، نهاد و اقدام، اتخاذ رویکرد توسعه‌ای، محوریت قرار گرفتن فقر و محرومیت، تدوین چارچوب‌های عملیاتی نهادی و سازمانی، شهرسازی در استطاعت و غیره مهمترین راهبردهای سند در حوزه پیش‌نگری و پیشگیری و توانمندسازی و ساماندهی خواهد بود.
سپس مهرداد جواهری پور بیان داشت این سند بر مبنای انباشت دانشی و تجربه دو دهه فعالیت نظامند در سکونت‌گاه‌های غیررسمی تهیه شده است. مسائل کلیدی احصاء شده و راهبردهای متناظر آن در قالب چارچوب‌های عملیاتی نهادی و سازمانی تدوین گردیده است.  وی گفت این سند، سند خوبی است و به جرأت می‌توان گفت  کاستی‌های اسناد پیشین را  پوشش می‌دهد و درخواست نمود مسئولان در جهت به ثمر رسیدن و تصویب آن تلاش و همکاری نمایند.
همچنین غلامرضا اسکندریان تأکید کرد که در فرایند نگارش پیش نویس سند جدید، نقاط قوت اسناد پیشین مورد تأکید قرار گرفته است، اما با توجه به عدم اجرایی شدن برنامه‌ها ضعف‌های اسناد پیشین نیز شناسایی شد تا مجددا دچار قفل‌شدگی و تعارضات نهادی شدید نشویم و به جایی نرسیم که بگوییم برنامه‌ریزی وجود دارد اما اکنون با ناکارآمدی برنامه‌ها مواجه هستیم.
در پایان روستا بیان داشت که در سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی باید به حاشیه‌نشینی به عنوان بخشی از نظام برنامه‌ریزی شهری نگاه شود، گفت: سکونتگاه‌های غیررسمی بیشترین ظرفیت تولید مسکن را دارند که باید از این ظرفیت به خوبی بهره برد و سید المسلم سیدالحسینی ضمن تایید روش شناسی تهیه  سند بیان داشت که در حوزه ارتقای توانمندی‌ها ارزش‌آفرینی بسیار اهمیت دارد که باید به آن پرداخته شود، همچنین مقرر شد پیشنهادات توسط مشاور بررسی و محتوای نهایی سند توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی برای ارسال در کمیته تخصصی کمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط زیست دولت ارسال گردد.