نشست تولید و امنیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در برگزار شد
به گزارش روابط عمومی این نشست با حضور آقایان حجت الله میرزایی (عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و معاون اقتصادی اسبق وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی)، حسین رجب پور (کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس)، محمد جواد چیت ساز(رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی)، نقی عسگری (رئیس پژوهشکده علوم توسعه)، ایرج قاسمی و سید محمد موسی مطلبی (اعضای هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی مطالعات اجتماعی) برگزار شد.
دکتر میرزایی گفت مهمترین گلوگاه صنعتی در ایران تامین مالی است. صنعت دو رقیب مهم تاریخی دارد اول خانه در مقابل کارخانه و دوم بازار در مقابل کارخانه. و لذا مهمترین مساله بنگاه‌های اقتصادی همچنان تامین مالی است. با وجود این داده‌ها حاکی از آن است که بالاترین تسهیلات بانکی به بخش خدمات آن هم مسکن اختصاص پیدا کرده که در قالب املاک و مستغلات است. در دهه اخیر سهم تولید صنعتی از تسهیلات بانکی به کمتر از 15% رسیده است که نزدیک به 80% آن هم مربوط به سرمایه در گردش بوده است و سهمی در ایجاد و تاسیس واحدهای صنعتی نداشته است.
یکی دیگر از مسایل مهم بنگاه ها در شش دهه گذشته برای توسعه و تاسیس و تامین نهاده ها، بی ثباتی اقتصاد کلان است. یکی از متغیرهای این بی ثباتی‌ها نوسانات نرخ ارز است ما با رشد 7000 برابری نرخ ارز در چهار دهه گذشته مواجه هستیم اما تولید در همین زمان 2 یا 2.5 برابر شده است.
در اقتصادی که واردات واسطه ای و سرمایه وابسته به نرخ ارز هستند سرمایه گذاری صنعتی توجیهی ندارد مگر در بنگاه هایی مانند پتروشیمی که بازار جهانی قابل اعتمادی را برای خود دست و پا کرده اند.
البته مسائل تولید در سطوح نهادی، ساختاری، کلان و بخشی، و در نهایت مسائل سطح بنگاه قابل تحلیل است. در سطح نهادی مهم ترین متغیر، هزینه مبادله است. این هزینه که ناشی از فساد و ناکارآمدی و یا کاهش سطح اعتماد است، گاهی افزایش می یابد.
بخشی از ناکارامدی دولت به عدم تامین زیرساخت‌ها توسط دولت باز می‌گردد. عدم اجرای تعهدات دولت در تامین باثبات انرژی، یا هزینه های ناشی از کاهش امنیت و افزایش سرقت نیز از این موارد است. بخش دیگری از هزینه های مبادله ناشی از فساد است که در اشکال گوناگون شکل گرفته است. فشارهای سیاسی بر مکان یابی غلط بنگاه ها، استخدام‌های مازاد بر ظرفیت، نیز از این مشکلات است.
در سطح ساختاری مشکلات ناشی از مکان یابی غلط و عدم تکمیل زنجیره ارزش، فرسودگی ماشین‌ها و نبود فنآوری مناسب و مقیاس‌های غیراقتصادی تولید را کاهش می‌دهند.
در سطح خرد و بنگاه نیز به واسطه نبودن بازار رقابتی برای مدیران و انتصاب‌های سیاسی منجر به کاهش تولید می‌شود.
در ادامه دکتر رجب پور متغیرهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مانند سرمایه اجتماعی نیز تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش چک‌های برگشتی، خدشه وارد شدن به رابطه دولت و ملت، تصمیمات خلق الساعه دولت، متغیرهای فراملی شامل روابط منطقه‌ای و بین‌المللی نیز بر تولید موثراست.
نبود راهبرد و سیاست توسعه صنایع مختلف از دیگر مشکلات تولید است. ایجاد بستر روابط صنعتی برای تکمیل رنجیره ارزش و نیز در سطح بنگاه چگونگی فرآیند یادگیری بزرگ شدن مقیاس نیازمندی های متعددی دارد از جمله وظایف راهبرد صنعتی است.
تولید صنعتی در دهه اخیر دو شوک مهم داشته است. اول شوک نرخ ارز که تاثیرات مثبت و منفی داشته است که اثرات منفی آن عبارت است از افزایش هزینه های تولید و اثر مثبت آن سیاست غیر رسمی حمایت از تولید برخی صنایع بوده است. دوم شوک نا اطمینانی های گسترده است. مثلا درگیری در مذاکرات موجب عدم اطمینان شده سرمایه گذاری جدید را دچار مشکل کرده و لذا تشکیل خالص سرمایه درایران منفی از نرخ استهلاک کمتر است. و پس انداز ها یا در قالب طلا و نقره در خانه ذخیره شده و یا به شکل خروج سرمایه رخ داده است.
در دهه اخیر چهار مساله موجب شده تولید با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم کند. نبود استراتژی توسعه صنعتی، مزیت نسبی خام فروشی و بخش معدن باتوجه به آورده ارزی، تحریم ها و نیاز ارزی و نیز دلاری تر شدن تولید با تاسیس بورس کالا و انرژی موجب شده تولید صنعتی در برابر خام فروشی و معدن مزیت خود را ازدست بدهد.
سال گذشته سه شوک به تولید وارد شد. افزایش 50 درصدی دستمزد، حذف ارز ترجیحی و نیز شوک ارزی شش ماهه دوم بر روی تولید اثر منفی و باعث ایجاد تورم نیز شدند.
نظر شما :