دوازدهمین نشست "راهکارهای مهار تورم در ایران" برگزار شد

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه، دوازدهمین نشست "راهکارهای مهار تورم در ایران"  با حضور آقای دکتر حیدری، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، آقای دکتر شکیبا، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، آقای دکتر رنجبرکی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی و خانم دکتر شمس الاحرار، استاد دانشگاه و همکار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، برگزار شد.

در ابتدا دکتر حیدری، با اشاره به آشفتگی آماری در حوزه تورم، بیان کردند: با وجود اینکه شاخص پایه برای سالهای 76، 83، 90 و 95 منتشر شده ولی متاسفانه یک سری زمانی مشخص، شفاف و بلندمدت برای همسان سازی سال های پایه، بدون دخالت در آمار رسمی کشور، وجود ندارد. بنابراین اولین قدم حل مشکل دسترسی به آمار قابل اعتماد می باشد.

در ادامه ایشان به وجود ماندگاری بالای تورم در سال های اخیر(97 به بعد) اشاره کرده و گفتند: امروزه با وجود نبود ابرتورم در کشور، با هزینه های آن ( نابرابری توزیه درآمد، از بین رفتن انگیزه های سرمایه گذاری، ایجاد انگیزه سفته بازی)، روبرو می باشیم.

دکتر حیدری 3 دلیل مستقیم تورم در ایران را الف) شکاف پول: رشد عرضه پول (یا نقدینگی) مازاد بر رشد تقاضای آن،  ب) افزایش نرخ ارز "کاهش ارزش پول ملی" ج) سایر عوامل، شوک های عرضه (افزایش قیمتهای جهانی، مالیات، خشکسالی و...) دانستند. 

الف) ایشان، علت پیشی گرفتن رشد نقدینگی (عرضه پول) نسبت به تقاضا را "دولت و نظام بانکی" دانسته و بیان کردند:

در ساختار کنونی، عرضه نقدینگی در ایران تقریبا از کنترل بانک مرکزی خارج شده است. دولت نیز به صورت مستقیم و غیرمستقیم (استقراض مستقیم، تبدیل ارز نفتی، تبدیل بدهی دولت به بانکها به بدهی بانکها به بانک مرکزی) کسری بودجه خود را به بانک مرکزی حواله می دهد. از سوی دیگر، نظام بانکی ایران بدلایل مختلف {1-عدم اجرای بانکداری حرفه ای (بدلیل نداشتن سطح توسعه یافتگی بالا، عدم مدیریت صحیح منابع و مصارف در بانکها، تبدیل بدهی بانکها به تسهیلات مجدد) 2-تحمیل تکالیف مختلف به نظام بانکی 3-نظارت ضعیف بانک مرکزی}، انظباط مالی لازم را نداشته و در نهایت بانک مرکزی مجبور به تامین تقاضای بانکها برای پوشش کسری خود شده که در نتیجه این مساله سبب بروز تورم می گردد.

ب) دکتر حیدری پس از اشاره به شوک های ارزی در دهه 80 و همچنین دهه 90، علت این شوک ها را 1- داشتن کسری ترازپرداخت ها بصورت مزمن 2- نوسانات بازار نفت (بحران نفتی شرق آسیا در 1997 که سبب کاهش قیمت نفت تا 8 دلار و سبب ایجاد صندوق ذخیره ارزی شد) 3- وجود تحریم 4- خروج سرمایه (که معمولا اتفاق می افتد) بیان کردند.

ایشان، راه حل های پیشنهادی مهار تورم را اینگونه دانستند: 1-مقید کردن بودجه دولت (Fiscal Policy Rules) 2-باثبات کردن حساب تراز پرداختهای کشور {الف) اقدامات اقتصادی: متحول کردن صادرات و ایجاد بازارهای متنوع، ب) اقدامات سیاسی: رفع تحریم ها} 3-استقلال بانک مرکزی (حقوقی و حقیقی) 4-تقویت بانکداری حرفه ای 5- ایجاد چارچوب هدفگذاری تورمی (Inflation Targeting Framework).

دکتر حیدری با بیان اینکه ریشه تورم در کشور، مسائل سیاسی است، گفتند: طرح های نیمه تمامی وجود دارد که بخش فراوانی از آنها، بدلیل دستورات سیاسی و وجود منفعت ذی نفعان می باشد. در نهایت ایشان، اصلاحات اقتصادی در کنار عدم وجود تحریم ها را امری اساسی و لازم برای از بین بردن تورم دانستند.

در ادامه دکتر شکیبا علل ایجاد تورم در کشور را اینگونه بیان کردند؛ 1-منجر نشدن نقدینگی به تولید 2-عدم وجود ثبات ارزی 3- عدم تراز کردن بودجه 4-شناخت ناقص ار وضعیت کنونی اقتصاد، (که منجر به ایجاد 9800 پروژه نیمه تمام دولتی و بدنبال آن، کسری بودجه دولتشدع است) 5-بی ثباتی سیاسی 6-عدم شفافیت در دستگاههای دولتی 7- تعویض متعدد رئیس بانک مرکزی 8- وجود ذی نفعان متعدد از محیط تورمی 9- ناترازی ساختاری در کشور 10-وجود تحریم (با وجود اینکه 70 % تبادلات کشور بین المللی است) 11- عدم همراهی زبان کارشناسی با زبان سیاست 12- خروج سرمایه از کشور 13- وجود صندوق های بازنشستگی 14-عدم ارتباط با دنیای بیرون

پس از آن دکتر رنجبرکی علل تورم را 1- وجود نظام بانکی همراه با رانت در کشور (که نقش بسزایی در ایجاد نقدینگی کشور دارد) و 2- عدم استقلال بانک مرکزی بیان کرده و  راههای مهار تورم را 1) تحول در نظام بانکی و ادغام تمامی بانک های تجاری که مزیت رقابتی ندارد و قرار دادن آنها زیر نظر بانک مرکزی، استقلال بانک مرکزی و خارج کردن آن از دست دولت، دانستند.