اولین نشست الگوی حکمرانی تمدنی علم و فناوری با محوریت بررسی جایگاه جهاد دانشگاهی در حکمرانی علم و فناوری برگزار شد

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه، ؛ در چارچوب اولین همایش الگوی حکمرانی تمدنی علم و فناوری که به مناسبت چهلمین سالگرد تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط دبیرخانه این شورا برگزار می‌شود، نشست تخصصی «جایگاه جهاد دانشگاهی در حکمرانی علم و فناوری با تأکید بر ظرفیت‌های اساسنامه» صبح یکشنبه ۲۷ آبان ماه در سالن جلسات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی برگزار شد. در این نشست سعید پورعلی، حمیدرضا فرهمند، محسن قرنفلی، محمدرضا پورعابدی، حمید امین اسماعیلی و حمیدرضا صادق‌محمدی به عنوان سخنران و خسرو قبادی به عنوان دبیر علمی نشست حضور یافتند.

علی رنجبرکی، سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی در ابتدای نشست گفت: جایگاه و نقش جهادادانشگاهی در نظام ملی نوآوری و حکمرانی سیاستگذاری دغدغه مهمی است و اینکه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی به عنوان بازوی علوم انسانی جهاددانشگاهی باید چه نقشی را در این نظام ایفا کند، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ بنابراین در صورتی که اساسنامه جهاددانشگاهی مورد توجه جدی قرار گیرد، در جایگاه آن تأثیر مهمی خواهد داشت. وی با بیان اینکه اکنون به جای فرماندهی در نظام فناوری و نوآوری، فرمانبر شده‌ایم، افزود: باید بدانیم براساس ماده ۲ اساسنامه که اهداف جهاددانشگاهی را شامل می‌شود، روی فرهنگ یا فناوری تأکید کنیم. پورعلی در این نشست به حکمرانی علم و فناوری پرداخت و گفت: کیفیت حکمرانی از مهمترین عوامل برای پیشرفت و توسعه است و این موضوع در حوزه علم و غناوری تأثیرگذار است و در این راستا نگاه دولت و حکمرانی نیاز به بازنگری اساسی دارد و دولت باید یک سازمان اجتماعی در کنار سازمان‌های دیگر باشد. اما حکمروایی با فرآیندها، ساختار‌ها و هدایت منابع سروکار دارد و به صورت رسمی، غیررسمی و مدنی شکل می‌گیرد؛ بنابراین سیاستگذاری دولت باید به شکل تصمیم‌گیری در سطح ملی و محلی باشد. وی با اشاره به مدل‌های حکمروایی افزود: حکمروایی خوب به مفهوم دولت به معنای سازمان اجتماعی نزدیک است و ارتباط بین دولت و جامعه مدنی، رکن اساسی است. این مدل، معیار‌های شفافیت، پاسخگویی، کارایی، اثربخشی، عدالت و انصاف، نوآوری و کارآفرینی دارد. حکمرایی سالم نیز برداشت متنوع و آزاد از شیوه و معیار‌های حکمرانی خوب است و حکمروایی بد، ویژگی‌های عدم مشارکت، نابسامانی، بی‌نظمی، فساد و ... است که فرایند توسعه و نوآوری را تحت ـدثیر قرار دهد. پورعلی به شاخص بخش حکمرانی جهانی اشاره کرد و گفت: مهار فساد، حاکمیت قانون، کیفیت تنظیم‌کنندگی و ... از جمله این شاخص‌ها است که کشورمان وضعیت خوبی در این زمینه ندارد و در زمینه مهار فساد، رتبه ۱۴۹ را از میان ۱۸۰ کشور و در حکمرانی قانون نیز رتبه ۱۳۹ را از میان ۱۸۰ کشور دارد. وی ادامه داد: حاکمیت علم و فناوری به نحوه تأثیرگذاری، تعاملات، هدفگذاری سازمان‌های همکار و تأثیرگذاری قدرت وابسته است و در این راستا، جایگاه جهاددانشگاهی به نهاد‌های مرزی و واسطه‌ای انتقال یافته و پارک علم و فناوری و مراکز رشد توسعه یافته است.  

وی تصریح کرد: چالش‌های حکمرانی علم و فناوری در ایران مسئله مهمی است که می‌توان به تعدد نهادی و سازوکار هماهنگی، عدم تفکیک موضوعی و تخصصی شدن عرصه‌های حکمرانی، فقدان شکل گیری ظرفیت تخصصی و اجرایی کافی در برخی از نهاد‌های سیاستگذار و تصمیم گیر، موازی‌کاری موجود در پایش علم، فناوری و نوآوری، موازی کاری در حمایت و تصویب طرح‌های کلان ملی، فقدان انسجام عمودی و افقی ساختارها، وجود ساختار‌ها و روابط غیررسمی و فقدان شفافیت توزیع منابع اشاره کرد.

پورعلی در ادامه سیاست‌های پیشنهادی برای تقویت نقش جهاددانشگاهی در زیست بوم علم و فناوری پرداخت و گفت: اصلاح حکمرانی براساس ارزش‌های برامده از انقلاب اسلامی و انقلاب فرهنگی و حاکمیت گفتمان فرهنگ جهادی، بررسی دقیق و شناخت اسناد ملی به ویژه در حوزه علم، فناوری و فرهنگ، تلاش برای حضور مؤثر در کل فرآیند علم و فناوری کشور، پیگیری برای حضور در نهاد تدوین سیاست پگذار حوزه علم، فناوری و فرهنگ، نهادسازی براساس فرصت‌های موجود در اسناد ملی، تمرکز در حوزه پیشران‌ها برای تقویت نقش و جایگاه، تمکز سازمانی و علمی بر حوزه هاغی اولویتدار برنامه هفتم توسعه و نقشه جامع علمی کشور از جمله پیشنهاد‌هایی است که می‌توان در این زمینه ارائه کرد. فرهمند در ادامه این نشست با یک سؤال اساسی مبنی بر اینکه «آیا جهاددانشگاهی یک سازمان پژوهشی و فناوری است؟» آغاز کرد و گفت: جهاددانشگاهی هم می‌تواند به عنوان بازوی پژوهشی و فناوری باشد و هم نباشد. درواقع بستگی به نگاهمان دارد؛ چرا که در یک بسته خاص رخ می‌دهد و در صورتی که ماهیت نقش به درستی شناخته نشود، جایگاه و تأثیری نخواهد داشت.