تحلیل حکمرانی نهادی شورای عالی انقلاب فرهنگی در دانشگاهها؛ نقدی بر کارآمدی و اجرای سند دانشگاه اسلامی
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی، این نشست با هدف واکاوی رابطه میان سیاستگذاری فرهنگی و ساختار دانشگاهی، به بررسی نقش و عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی بهعنوان نهاد بالادستی سیاستگذاری فرهنگی کشور پرداخت. در این نشست، حکمرانی نهادی در حوزه دانشگاه و فرهنگ بهعنوان سازوکاری برای تنظیم روابط میان نهادهای رسمی و غیررسمی مورد توجه قرار گرفت.
بابک ارسیا عضو هیئت علمی گروه پژوهشی علوم سیاسی پژوهشگاه در ابتدای نشست با تأکید بر اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۱۳۶۳ با مأموریت سیاستگذاری کلان فرهنگی، علمی و آموزشی شکل گرفته است، اما با وجود جایگاه قانونی و تاریخی شورا، کارآمدی نهادی و میزان مشروعیت فرهنگی و سیاسی آن در فضای دانشگاهی همواره محل مناقشه بوده است. در این رابطه، حکمرانی نهادی بهمعنای هماهنگی نهادی، پاسخگویی، شفافیت و کارایی در اجرای سیاستها تعریف شد و رابطه شورا با دانشگاه بهصورت انتقادی مورد بررسی قرار گرفت.
ایشان افزود: این پیشنشست با رویکرد کیفی و از طریق تحلیل محتوای اسناد بالادستی، بهویژه «سند دانشگاه اسلامی» با تأکید بر بخش دانش و فناوری، به شناسایی نقاط ضعف ساختاری و اجرایی این سند پرداخت. یافتههای اولیه نشان داد که شورای عالی انقلاب فرهنگی در عمل بیش از آنکه رویکردی مشارکتی و شبکهای داشته باشد، واجد کارکردی قرارگاهی و دستوری بوده است؛ امری که به تفسیر موسع شورا از حوزه اختیارات و وظایف خود بازمیگردد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه اظهار کرد: بر اساس نتایج ارائهشده، بسیاری از مصوبات شورا در حوزه دانشگاه، بهویژه در چارچوب سند دانشگاه اسلامی، فاقد ضمانت اجرایی مؤثر بودهاند. ضعف در سازوکارهای نظارت، نبود پیگیری نهادی منسجم و فاصله میان سیاستگذاری و اجرا از جمله عواملی عنوان شد که کارایی نهادی شورا را کاهش داده است.
وی ادامه داد: از منظر حکمرانی نهادی، ضرورت بازنگری در ساختارها و فرآیندهای تصمیمگیری شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه دانشگاه مورد تأکید قرار گرفت. همچنین از منظر حکمرانی فرهنگی و سیاسی، تمرکزگرایی و فقدان مشارکت اجتماعی و دانشگاهی، به کاهش مشروعیت شورا در میان افکار عمومی و بهویژه جامعه دانشگاهی انجامیده است.
ارسیا با اشاره به نقش تاریخی جهاددانشگاهی بهعنوان یکی از اعضای تأثیرگذار و تصمیمساز شورای عالی انقلاب فرهنگی از بدو تأسیس افزود: حذف این نهاد از ترکیب شورا در سالهای اخیر مورد نقد قرار گرفت. حاضران بر این نکته تأکید کردند که بازگشت جهاددانشگاهی به شورای عالی انقلاب فرهنگی میتواند نقش مؤثری در تقویت فرآیندهای تصمیمسازی فرهنگی، افزایش کارآمدی نهادی و ارتقای پیوند شورا با دانشگاه ایفا کند.
در پایان بابک ارسیا تأکید کرد که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای ایفای نقش مؤثرتر در دانشگاهها، نیازمند اصلاح ساختار تصمیمگیری، تقویت سازوکارهای پاسخگویی و نظارت، و گشودن فضای مشارکت نخبگان دانشگاهی است؛ امری که میتواند به افزایش کارایی نهادی و بازسازی مشروعیت فرهنگی و سیاسی شورا در فضای علمی کشور منجر شود.
نظر شما :