ارائه نتایج طرح سنجش و پایش سند چشم‌انداز انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، نشست تخصصی« ارائه نتایج طرح سنجش و پایش سند چشم‌انداز انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران» همزمان با برگزاری نمایشگاه «گزیده ای از دستاوردهای شاخص فناوری و نوآوری جهاددانشگاهی» با حضور دکتر داود دانش جعفری،  عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ، عبدالرضا حاجیلری مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر جهاددانشگاهی، و تیم پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی امروز سه شنبه 8 شهریور ماه در محل سازمان برنامه و بودجه برگزار شد.

دولت به دنبال حمایت از جهاددانشگاهی است
در ابتدای این نشست  دکتر محمدجعفری، رئیس امور اقتصادکلان سازمان برنامه و بودجه طی سخنانی در رابطه با گزارش ملی پایش سند چشم انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: به لحاظ اقتصاد کلان، این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد که اهداف سند چشم‌انداز تا چه میزان تحقق یافته است و تا چه میزان می‌توانیم عقب افتادگی‌های احتمالی را جبران کنیم.
جعفری بیان کرد: چنانچه قصد داریم از این پژوهش برای آینده به ویژه در برنامه هفتم توسعه استفاده کنیم، نیازمند به روزرسانی داده‌ها و شاخص‌های به دست آمده در این طرح هستیم تا بتوانیم به کارآمدی و موفقیت در ادامه راه دست پیدا کنیم.
وی تصریح کرد: باید کمک کنیم تا چنین طرح‌هایی توسعه پیدا کرده و نتایج دقیق‌تر و شفاف‌تری در این زمینه به دست آید تا بتوان از نتایج آن به شاخص‌های دقیق و درستی برای حوزه‌های مختلف سند چشم‌انداز و نیز تدوین برنامه هفتم توسعه دست پیدا کنیم. جهاددانشگاهی در این حوزه می‌تواند بازوی پژوهشی سازمان برنامه و بودجه باشد.
جعفری بیان کرد: امروز دولت به دنبال حمایت از جهاددانشگاهی است و طرح‌های مختلفی را در اختیار این نهاد انقلابی قرار داده است که در این زمینه می‌توان به طرح مرغ لاین اشاره کرد که دولت اجرای آن را به عهده جهاددانشگاهی گذاشت.

کمک جهاددانشگاهی برای تدوین برنامه هفتم توسعه
در ادامه این نشست، دکترحاجیلری، مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر جهاددانشگاهی نیز در سخنانی بیان کرد: در طرح مورد نظر به دنبال این بودیم که پایشی از برنامه چشم‌انداز توسعه داشته باشیم. این چشم‌انداز برای برنامه‌های بلندمدت کشور تهیه شد و با توجه به سال‌های پایانی برنامه، نقد و پایش آن ضرورت دارد.
وی افزود: این جلسات و پژوهش و پایش‌ها زیرساخت‌های دانشی و اطلاعاتی لازم را فراهم می‌کند تا با نگاه بازتری برنامه‌های آینده را تدوین کنیم. یکی از مهمترین برنامه‌های جهاددانشگاهی این است که با نقد این برنامه به تدوین برنامه هفتم کمک کند.
حاجیلری تصریح کرد: اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به آینده داشته باشیم، باید آنچه در گذشته رخ داده را بررسی دقیق کنیم تا برنامه‌های آتی را جامع‌تر ببینیم و افکار و ایده‌های ما نیز از عمق بیشتری برخوردار باشد.

جزییات طرح سنجش و پایش سند چشم انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران
در ادامه، مهندس نقی عسگری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی بعنوان یکی از مدیران طرح و به نمایندگی از تیم تحقیق طی سخنانی اظهار کرد: طرح سنجش و پایش سند چشم انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران دارای سه مدیر کلان بوده و شورای راهبری طرح نیز بر جزئیات آن نظارت داشته است. درکل، گروه نسبتا جامعی شامل ۱9 نفر درگیر این طرح بودند.
وی با بیان اینکه ایران جزء اولین کشورهایی در منطقه است که دارای سند چشم‌انداز هستند، گفت: آرمان‌هایی در این سند وجود دارد که ۶۴ آرمان یا مفهوم را شامل می‌شود. بحث چگونگی سنجش این مفاهیم از جمله موضوعاتی بود که به تهیه طرح پایش سند انجامید.
عسگری بیان کرد: در مورد اینکه چرا سازمان برنامه متولی تهیه این طرح بوده است، باید بیان کرد که سازمان باید طبق قانون مدیریت خدمات کشوری وضعیت تغییرات و توسعه کشور  در مقایسه با کشورهای دیگر و در انطباق با سند چشم انداز رصد را به ریاست جمهوری و مجتس ارائه دهد. البته جهاددانشگاهی نیز خود این دغدغه را داشته و به دنبال تهیه این گونه طرح‌‎ها است. تعیین جایگاه تمام بخش‌های ترسیم شده در سند از دیگر دلایل تهیه طرح پایش سند بود.
وی تصریح کرد: این طرح در اسفندماه سال ۹۸ به تأیید نهایی رسید. برای تهیه این طرح نیازمند بررسی پیشینه مطالعات در این زمینه بودیم و تلاش ما بر این بود که از ظرفیت تمام پژوهش‌های انجام شده برای تهیه این طرح استفاده کنیم. برای تهیه طرح مذکور ابتدا بحث‌های نظری هر مفهوم را در گروه‌های مختلف بررسی کرده و نتایج به دست آمده را در جلسات با خبرگان این مبحث پیگیری کردیم و در نهایت نیز شاخص‌های مد نظر در جلسات مختلف به دست آمد.
عسگری یا بیان اینکه تمام جلسات برگزار شده در این زمینه به صورت صوتی، تصویری و مکتوب مستند شده است، گفت: در نهایت ۴۰۵ شاخص برای گزارش سند چشم‌انداز به دست آمد که براساس چهار حوزه اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، نهادی و علم و فناوری دسته‌بندی شدند.
وی اظهار کرد: برای هر کدام از ۴۰۵ شاخص به دست آمده، شناسنامه‌ای تهیه شد که این مسئله اعتبار این فعالیت را بالا می‌برد. از میان این شاخص‌ها فقط برای ۲۸۹ شاخص، داده اطلاعاتی به دست آمد. طبق این گزارش، کشور از سال ۸۵ تا 95 در حوزه سلامت رشد خوبی داشته است.
عسگری در رابطه با گزارش به دست آمده از وضعیت دین‌داری در کشور نیز تصریح کرد: بررسی داده‌ها نشان از بحرانی بودن وضعیت دین‌داری در ایران ندارد. همچنین، در مورد محیط زیست نیز متأسفانه رشد کشور از سال ۸۵ تا ۹۵ منفی بوده است.
وی بیان کرد: براساس این گزارش، رشد اقتصادی ایران در میان کشورهای منطقه در جایگاه سوم منطقه قرار دارد. در حوزه نهادی نیز که بیشتر به موضوعات حقوقی و حفظ کرامت انسانی پرداخته، مسئل مختلفی مورد بررسی قرار گرفته شده است. در حوزه مردم‌سالاری ایران از ثبات بسیار بیشتری در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه برخوردار است.
عسگری با بیان اینکه طرح  به دنبال نشان دادن تصویری روشن از وضعیت موجود و جایگاه کشور است، اظهار کرد: در شاخص ترکیبی که جهاددانشگاهی برای حوزه فساد تهیه کرده است، وضعیت کشور طی سال‌های گذشته بهتر شده است اما در بین کشورهای دیگر از رشد کمتری برخوردار است. در حوزه علم و فناوری نیز که در ۱۲ حوزه بررسی شده، کشور در هشت حوزه رشد داشته و در برخی از حوزه‌ها نیز با رشد منفی مواجه بوده است. 
وی بیان کرد: در حوزه سهم شاغلان در بنگاه‌های دانش‌بنیان نیز کشور رشد خوبی داشته است. در جمع‌بندی کلی از این طرح به نظر می‌رسد که پایش دقیقی بر روی سند چشم‌انداز وجود نداشته و تنها در برخی حوزه‌ها از رشد قابل قبول برخوردار بوده‌ایم. برای تکرار چنین پایش‌هایی نیز نیازمند حمایت‌های لازم از سوی نهادهای مختلف کشور هستیم. در این زمینه نمی‌توان به هوای اینکه چشم انداز و برنامه داریم و تجهیز منابع کرده ایم، منتظر رسیدن به اهداف خود باشیم؛ نیاز است همواره نظارت دقیقی بر مراحل دستیابی به اهداف داشته باشیم.

بهره‌گیری از روش خبرگانی در طرح سنجش و پایش سند چشم‌انداز ۱۴۰۴   
در ادامه،  دکتر داود دانش جعفری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در سخنانی اظهار کرد: تهیه چنین گزارش و طرحی فعالیت سختی بود و برای اولین بار به لحاظ کیفی به این موضوع پرداخته شد و آنچه مهم بود این بود که در ارتباط با شاخص‌ها باید شاخصی در دست داشتیم که برای سایر کشورهای منطقه نیز تولید شود که امر آسانی نیست.
وی افزود: تجربه خیلی خوبی در این زمینه به دست آمد و یکی از نتایج آن این است که طبق شاخص‌های تعریف شده، ایران کشوری است که جدای پیشرفت و یا عدم پیشرفت دارای انحرافات و نوسانات فراوانی در شاخص‌های متعدد است و اینکه چرا این اتفاق رخ داده، از نکاتی است که باید بدان توجه کرد. تحریم و دیگر رخدادهای مختلفی که طی این سال‌ها به وقوع پیوسته، باعث ایجاد این نوسانات شده است.
دانش جعفری بیان کرد: در نبود شاخص‌های بین‌المللی محققانی که این پژوهش را جلو می‌بردند، به این نتیجه رسیدند که از روش خبرگانی استفاده کنند و از نظرات صاحب‌نظران در این حوزه بهره‌مند شوند. کارهای تحقیقاتی دیگری که می‌توان در این رابطه انجام داد، این است که این پایش‌ها ادامه پیدا کرده و به تحلیل شاخص‌های به دست آمده بپردازیم. استفاده از این روش برای بسیاری از سنجش‌های مورد نیاز کشور مانند شاخص زندگی و ... بسیار مطلوب است و می‌توانیم در این حوزه نیز قدم‌های خوبی برداریم.
وی در پایان تصریح کرد: اجرای این برنامه کار سختی بود و دستاورد خوبی را به دنبال داشت. البته این طرح حتما اشکالات و مشکلاتی نیز دارد که قابل حل بوده و می‌توان از نقطه نظرات اساتید و خبرگان در این زمینه استفاده کرد.